4 İş Kolik Arkadaş Sohbet Ediyor.
Konu: Akıllı Binalar Hasta Ediyor Sendromundan nasıl
korunalım?
Kemal: Bu yazıda
yer alan görüşler yazı sonunda belirtilen kaynaklardan derlenmiştir. Sadece
okurları bilgilendirmek amaçlıdır. Belirtilen rahatsızlıklar için önerdiğimiz
önlemlere, tedavilere karar vermeden önce iki kere düşününüz. Konusunda
uluslararası geçerli uzmanlık sertifikası olan bir hekimden yardım alınız.
Serdar: Mutlaka
sağlık bakanlığı onaylı tam teşekküllü bir hastane ve sağlık merkezini seçiniz.
Tedavinin en ucuzunu ve ya pahalısını değil, en güvenilir olanı sağlığınız için
daha iyidir. Mümkünse aynı rahatsızlıkları geçirmiş kişilerin tecrübelerinden
yararlanınız. Ameliyat olacaksanız, sonrasında epikriz veya ameliyat raporu
alarak ömür boyu saklamanızı öneriyorum. Her zaman olduğu gibi soruna çözüm
ararken, “KAKEP” Kazan& Kazandır Eylem Planı, uygulamaları rehberimiz
olacak…
- UYANIŞ: “Bilinç Dışı Körlükten Kurtul”
Can: Büyük iş ve
alışveriş merkezleri, konutlar akıllı bina teknolojisiyle inşa ediliyor. Bu
binaların, ısıtma / soğutma havalandırması merkezi sisteme bağlı! Camları açılmayan her bina, sağlımızı olumsuz
etkiliyor. Ortopedi Uzmanı Op. Dr. Eyüp Bakmaz’a göre, akıllı binaların
sağlığımıza olası etkileri şunlar:
- · Geçmeyen kuru öksürük,
- · Ağız-boğaz ve gözde kuruma ve yanma,
- · Nezle,
- · Burunda akıntı,
- · Hapşırma ve kaşıntı,
- · Çeşitli yerlerinizde kaşınma,
- · Kabızlık,
- · Baş ağrısı,
- · Sırt ve bel ağrısı,
- · Göğüste sıkışma,
- · Sık sık enfeksiyon geçirme,
Bunun gibi belirtiler içinde bulunduğunuz akıllı binanın
klima sisteminin teknoloji ve/veya performansına bağlı olarak azalabilir veya
artabilir.
2. AMAÇ: “Kazan& Kazandır Amaçlarını Belirle”
Kemal: Erken
teşhis ve tedavi edilmediği takdirde bu belirtiler ileride aşağıdaki önemli
sağlık sorunlarıyla sonuçlanabilir.
- · Alerjik Rinit,
- · Sinüzit,
- · Astım,
- · Bronşit,
- · Zatürree,
- · Verem,
- · Kanser,
- · Depresyon
- Bunlar gibi çeşitli hastalıklara dönüşebilir.
3. HEDEF: “Hedefini Duyur”
Can: Sağlığımız, çalıştığımız
ve yaşadığımız ortamların klima sistemine endekslidir. Klima sitemini ne kadar
iyi öğrenirsek sağlığımızı korumuz oluruz.
·
Sıcaklık ayarları 20 derece civarında olmalı,
·
Direk yüzümüze, boynumuza, omuzumuza vurmamalı,
·
Filtrelerin talimatlarına uygun olarak
temizlenmesi, yıkanması, değiştirilmesi sağlanmalıdır.
Caner: Camları
açılmayan binalarda tek sorun, mantar astım ya da virüslerle bulaşan
hastalıklara ait riskler değil elbette. Psikolojik rahatsızlıkların olası
riskleri de bir o kadar önemli. Bina içinde daralan alanlarda, çalışanlar ve
oturanlar kendilerini kısıtlanmış hissediyor. Daralan insanın saldırgan öfkesi
aktive oluyor. Evvelki yazılarımızda anlattığımız akıllı öfke teknikleriyle
saldırgan öfke risklerini minimize etmek önem kazanıyor.
4. STRATEJİ: “Hedefe Uygun Strateji Seç”
Serdar: Amerika’da
NBC televizyonunun bir bölümü yeni döşenmiş çok lüks bir binaya taşınır. Herkes
çok mutludur. Mutluluk uzun sürmez. Çalışanların çoğunda, Baş ağrısı, baş
dönmesi, yorgunluk, nefes darlığı başlar. Enteresan olan ise şudur. Hafta
sonlarında çalışanlar evlerine gittiklerinde bu yakınmaları kayboluyordu. Çalışanların
akıllı binalar yerine camları açılan binalarda oturduklarını da hatırlatayım.
Kemal: Zamanla,
NBC Çalışanlarının verimleri düşer. Yakınmalar artar. Sonunda yöneticiler durumu araştırırlar.
Sonuçta sorunun kapalı havalandırma sistemi, kapalı pencereler ve diğer enerji
tasarrufu araçlarından kaynaklandığı anlaşıldı. Bu uluslararası bir sorundu. NBC’ nin bu bölümü başka bir binaya taşındı.
Çalışanların şikâyetleri bitti.
5. RİSK YÖNETİMİ: “Dinamik Önlemler Uygula”
Can: Medya devi
NBC’ yi yerinden eden bir uluslararası sorundan başkası değildi. Dev
plazalarda, lüks iş merkezlerinde, Rezidanslarda çalışan ve/veya oturan
milyonlarca insan var. Sayıları her geçen gün artıyor. Onları pençesine almış
olan “hasta bina sendromu” ndan söz ediyoruz. Çoğu ülkede insanlar zamanlarının
yüzde 95’ten fazlasını kapalı mekânlarda geçiriyor. Sonuçta bu sorun, hemen tüm
insanları ilgilendiren çok önemli bir toplum sağlığı haline geliyor.
Caner: Eskiden
hava kirliliği deyince aklımıza sadece fabrikalar, yoğun trafik, sis gibi dış
hava kirliliği gelirdi. Artık iç hava kirliliği ve iç hava kalitesinden söz
ediyoruz. Akıllı Evler, bürolar gibi kapalı ortamların havası da sağlığımız
için tehlikeli olmaya başladı.
6. TEKLİF: “Sektör Aktörlerine/Oyuncularına Ret
Edilemeyecek Teklifler Getir”
Kemal: Kapalı
ortamlarda saldırgan öfkeleri tetiklenen insanlar birbirlerine ve yaşadıkları çevreye
zarar veriyor. Çok yüksek binalar yükseklik korkusunu da güçlendiriyor. Pencere
açılmadığı için insanlar verilen havanın yetmeyeceği hissine kapılıyor. Bundan
kaynaklanan havasız kalma korkusu gibi geçici duygular yaşanabiliyor.
Serdar: Dev
plaza, lüks iş merkezleri gibi kapalı ofislerde çalışıyorsunuz. Neredeyse gününüzün yarısını bu ortamlarda
geçiriyorsunuz. Yetmedi işten çıktıktan sonra camları açılmayan akıllı bir
binada oturuyorsunuz. Bir süre sonra, nedenini
bilmediğiniz baş ağrıları, baş dönmeleri, yorgunluk ve nefes darlığı şikâyetleriniz
başlıyor. Yalnız değilsiniz! Milyonlarca insan gibi, modern çağın yaygın
hastalığına kapıldınız. Onun adı: “hasta bina sendromu”!
7. PAYLAŞIM: “Kazandığından Fazla Kazandır”
Can: Hasta bina
sendromu, bazı tip binalarda yaşayan ya da çalışan kişilerde ortaya çıkan
halsizlik, baş ağrısı, sersemlik hissi, bulantı, cilt kuruluğu, gözlerde batma,
burunda tıkanıklık ya da akma gibi belirtilerin toplamıdır. Bu durumda, altta
yatan başka bir hastalık söz konusu değildir. Kişi, binanın her yerinde ya da
sadece bir bölümünde, hatta bir odasında bu belirtileri hissedebilir. Yapılan
çeşitli çalışmalarda, bu belirtilerin daha çok kadınlarda görüldüğü
saptanmıştır.
Caner: Havanın
girmediği ofisler veya odalar ortam kirliliği en fazla olan yerlerdir. Belirtiler,
genellikle penceresi açılmayan, merkezi bir havalandırmaya bağlı olan binalarda
ortaya çıkar. Günümüzde, özellikle ofis binaları ve akıllı evler, giderek artan
sıklıkta camları açılmayacak şekilde inşa edilmektedir. Bu tür binalarda
dışarıdan içeriye sıcak/soğuk hava girmesi ve içerideki ısıtılmış/soğutulmuş
havanın dışarı çıkması engellenerek enerji tasarrufu sağlanmaktadır. Ancak, dış
ortamla ilişkisi tamamen kesilmiş bu binalarda iç ortam kirliliği de
artmaktadır.
Kemal: Hasta bina
sendromunun ortaya çıkmasına havalandırma yetersizliğinden başka faktörler de
yol açar. Örneğin aşağıdaki faktörlerin olması sendromu şiddetlendirebilir.
- · Duvardan duvara döşemelerde kullanılan yapıştırıcı maddeler,
- · Böcek ilaçları,
- · Temizlik malzemeleri,
- · Ofislerde kullanılan fotokopi makinelerinden yayılan ozon,
- · İnşaatta ya da izolasyon amaçlı kullanılan sentetik materyallerden yayılan formaldehit gibi Kimyasallar,
- · Ofislerdeki elektromanyetik radyasyon
Bu belirtilerin hasta bina sendromunu tetikleyebilir. Belirtiler,
genelde ofise geldikten birkaç saat sonra ortaya çıkar, eğer camları açılmayan
akıllı binada yaşanmıyorsa, ayrıldıktan
sonra düzelir.
8. TAKTİKLER: “Ortaklaşa Kazandıran Taktikler Uygula”
Can: Sigara da
bir etkendir. Sigara, pek çok zararlı uçucu bileşiğin bina havasına yayar. İç ortam daha da kirletir. Bakteri, virüs ve
küf mantarları, polenler, böcek gibi hayvanların çıkartıları ise, binayı
biyolojik olarak kirletir.
Caner: Temizlik
önemlidir. Hasta bina sendromunu engellemek için alınabilecek çeşitli önlemler
vardır. Örneğin bir kaçını sayalım
- · Havalandırma sistemlerinin sık sık temizlenmesi
- · Filtrelerinin değiştirilmesi,
- · Bina içinde normal ve elektronik sigara içilmesinin yasaklanması,
- · Hava temizleyici cihazlardan yararlanılması
- · Fayanslardaki rutubetli bölgelerin değiştirilmesi,
- · Halıların yine nemden arındırılması yarar sağlamaktadır.
Sendromla ilgili şikâyetler
devam ettiği takdirde mutlaka bir uzman yardımı almanız gerekmektedir.
Can: Uludağ Tıp
Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Kayıhan Pala
şunları söylüyor;
“Kapalı ortamlardaki
hava kirliliğine bağlı hem erken ölüm hem hastalanma hem de sağlık
kuruluşlarına başvuruların, açık ortamlardaki kirliliğe bağlı olanlardan daha
çok olduğunu tahmin ediyoruz” dedi.
9. KURALLAR: “Kazan& Kazandır Kurallarından Ödün Verme”
Serdar: Camı
açılmayan binalarda, yemek yapmak bile etkiliyor. Kapalı ortamlarda bilinen
30’un üzerinde hava kirleticisi bulunuyor. En önemlilerini sayıyorum:
·
Kömür, gaz gibi yakıt kaynaklı olanlar
·
Mikrobiyolojik etmenler (mantarlar, virüsler,
bakteriler, maytlar, algler ve diğer alerjenler),
·
Radon ve elektromanyetik radyasyon
·
İçilen sigaralar,
·
Pişirilen yemekler,
·
Yapılan temizlikler gibi etkinlikler sonucunda
da bazı kimyasal maddeler ve partiküller kapalı ortam havasına ekleniyor.
Bu saydıklarımın tamamı, iç ortamın havasını etkiliyor.
Kemal: Türkiye’de
yılda 32 bin kişinin hava kirliliğine bağlı hastalıklar nedeniyle erken öldüğü tahmin
ediliyor. Kirli hava öldürmediği zamanlarda maruz kalanları süründürüyor
diyebilirim. Neden olduğu sağlık sorunlarından önemlilerini sayıyorum;
- Akciğer kanseri,
- KOAH,
- Astım atakları,
- Çocuklarda akciğer gelişim geriliği,
- Tüberküloz,
- Damar hastalıkları,
- Göğüs hastalıkları,
- Kalp hastalıkları,
- İnme,
Dahil iç ortam kirliliği onlarca hastalığa davetiye
çıkarabiliyor.
10. SÜREKLİ İYİLEŞTİRME”KAİZEN” “Hedefleri sürekli iyileştir”
10. SÜREKLİ İYİLEŞTİRME”KAİZEN” “Hedefleri sürekli iyileştir”
Can: Hasta bina
sendromu risklerini azaltmak için yapabileceklerimiz var elbette: (5)
Hasta bina sendromuna bağlı olarak görülen semptomları azaltabilmek
için hem kirletici emisyonlarının azaltılması hem de uygun iklimlendirme
şartlarının sağlanması gereklidir.
Caner: İç
ortamdaki halı, mobilya ve ofis araçlarından kaynaklanan emisyonların azaltılması
için düşük
emisyonlu ürünler satın alınıp kullanılmalıdır.
Kemal: Temizlik
malzemeleri, oda spreyleri, kozmetik ürünler (deodorant, parfüm vs.), boya,
vernik ve çözücüler mümkün olduğunca az kullanılmalı ve saklanırken kapakları
sıkıca kapatılmalıdır
Serdar: ofis veya konut fark etmez. Kapalı ortamlarda
tütün mamulleri kullanılmamalı.
Can: Gebelikte
tütün mamulleri kullanılmamalı ve tütün dumanına maruz kalınmamalı
Caner: Yanma
sonucunda ortama salınan gazların kontrolü için de yemek ısıtma ve pişirme
işlemlerinde aspiratör veya havalandırma fanları kullanılmalıdır.
Kemal: Soba ile
ısıtılan ortamlarda, sobaların bağlı olduğu bacalar yılda bir kez
temizlenmelidir.
Serdar: Biyoaerosolların
kontrolü için ise ev ve ofis gibi iç ortamlar iyi temizlenmeli ve tozlardan
arındırılmalıdır.
Can: Mutfak ve
banyo gibi nemli ortamlar sık havalandırılmalı, su sızıntıları önlenmeli ve
aşırı nem
oluşması engellenmelidir.
Caner: Özellikle
mutfak, banyo gibi ıslak zeminler ile çocuk ve oturma odaları mümkün olduğunca
halı ve benzeri malzeme ile kaplanmamalıdır.
Kemal: İç ortam
kirleticilerinin neden olduğu riskleri önlemede emisyonların kontrolü tek
başına yeterli olmayıp iklimlendirme koşullarının da uygun şekilde ayarlanması
gerekir.
Serdar: Dijital baskı atölyeleri ve kuru
temizleyiciler gibi iç ortam kirleticilerine maruziyetin çok olduğu işyerleri
iyi havalandırılmalıdır.
Can: Anlaşılması zor ve oldukça karmaşık olan bu
sendromun altında yatan nedenler araştırılırken hastadan detaylı bir
anamnez/öykü alınmalıdır. Hastanın yaşadığı/çalıştığı ortamın nitelikleri
ayrıntılı bir şekilde sorgulanmalıdır. Bu sorgulamaların sistematik yapılabilmesi
için kontrol listeleri oluşturulmalıdır.
Kemal: Çalışanlara
iş ortamına bağlı stresörlerden uzak durulmasını sağlamaya yönelik stresle baş
etmeye yönelik eğitimler verilmelidir.
Caner: HBS(hasta
bina sendromu) oldukça kompleks bir sorun olduğu için çözümü farklı disiplinlerden
uzmanların ortak çalışmasını gerektirmektedir. HBS’ye bağlı semptomların önlenmesi
için mimarlar, mühendisler (çevre, makina vb.) ve sağlık personeli (hekim, iş
güvenliği uzmanı, iş yeri hemşiresi, çevre teknikeri) işbirliği halinde çalışmalıdır.
Son söz: Koruyucu
sağlık uygulamaları akıllıca ve düşük maliyetlidir.
Faydalanılan
Kaynaklar
(1)
http://www.nurus.com/tr/blog/ic-hava-kalitesi-hasta-bina-sendromu
(2) https://sagligimicin.com/akilli-binalar-hasta-ediyor/
(5) http://www1.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/0565ab715bcfd5a_ek.pdf
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder